BLOG

Süpürge: (Eski Türk Süpürgü‟den) süpürmeye yarayan alet: Bihter elinde küçük bir tüy süpürge ile duvardaki levhaların tozunu alıyordu. (H.Z.UĢaklıgil). Folklorik açıdan; Süpürgeye iğne batırmak, sık sık gelen aynı misafirin uzun süre oturmaması için yapılan sihir. (Bunun için süpürgeye iğne batırıl arak kapı arkasına asılırdı.) Süpürgeler çeĢitli maddelerden yapılır: domuz kılı, yaban domuzu gibi hayvan kıllarından: ayrık otu, Hindistan cevizi, kayın ağıcı dalı, pirinç sapı, Hint darısı, çalı gibi bitkisel maddelerden veya sentetik maddelerden; dallardan yapılmıĢ süpürgeler, özellikle de çalı süpürgeleri toprak yerlerin, saptan yapılmıĢ olanlar ise taĢ, tahta ve beton yerlerin süpürülmesine elveriĢlidir. Ġpek, kıl, naylondan yapılmıĢ olup üzerine bez sarılmıĢ süpürgelerle saçaklı süpürgeler, daha çok cilalı veya vernikli parkelerin süpürülmesine yaramaktadır. Otomatik süpürgelerde, silindir biçiminde fırçalar vardır; bu fırçalar dönerken tozu alır ve süpürgeye yerleĢtirilen bir kutuya savurur Bir araya getirilmiĢ bitki saplarının, yapay kılların ya da çalı çırpı demetinin bir uçtan bağlanmasıyla oluĢturulan( kimi zaman da buna bağlı uzun bir sopadan oluĢan) ve süpürge içinde kullanılan temizlik aracı Süpürgeci: (Süpürge‟den süpürge-ci). Süpürge yapan ya da satan kimse (M.Larousse, Cilt:18, 1992:409). Süpürgecilik: Süpürge yapma ya da satma iĢi (B.Larousse, Cilt:21, 1992:10929). Süpürgecik: (Süpürge‟den süpürgecik). Eklemli hayvanların çeĢitli bacaklarında bulunan ve sert kılardan meydana gelen küçük fırça örümceklerin birçoğunda, ayaklarda, zehir çengellerinde veya çene parçalarında süpürgecik bulunur (M.Larousse, Cilt:18, 1992:409). Süpürgedarısı: Bot. Çiçek saplarında süpürge yapılan otsu bitki; sıcak bölgelerde yetiĢir. (ilmi adı Sorghum saccharatum. Buğdaygillerden) (M.Larousse, Cilt:18, 1992:409). Süpürgelik: (Süpürge‟den süpürgelik) DöĢemenin duvarla birleĢme yerini gizlemek için duvar ya da bölme ayağı boyunca düĢey olarak yerleĢtirilen tahta kuĢak: genellikle süpürgeliğin yüksekliği 11santimetre, geniĢliği 18 milimetredir. Duvardan belli uzaklıkta, döĢeme üzerine yerleĢtirilmiĢ çubuklardan meydana gelen ve mobilyaların duvara sürtünmesini önleyen eleman (M.Larousse, Cilt:18, 1992:409). Süpürmek: geçl. F.(esk. Türk k.). Bir Ģeyin veya bir yerin üstündeki toz, toprak ve çerçöp gibi Ģeyleri, süpürge, fırça vb. ile temizlemek (M.Larousse, Cilt:18, 1992:409). Süpürgeçalısı: Avrupa. Batı Asya ve Kuzey Afrika‟da birçok cinsi yetiĢen sarı renkte (nadiren beyaz) kelebek çiçekli, dikenli ya da dikensiz ağaççıklara verilen ad. (Bunlardan adi süpürge çalısı) ( Sarothamnus scoparius) dalları uzun ve sert olduğundan özellikle süpürge yapımına elveriĢlidir (M.Larousse, Cilt:18, 1992:409). Süpürge katırtırnağı da denen süpürge çalısının, özellikle Ġspanya süpürgeçalısının saplarında ve dallarında çok iyi elyaf bulunur. Ama çıkarılması güçtür. Romalılar ve Kartacalılar, bu elyafı, yelken bezi yapmada kullanırlardı. Napoleon I.Döneminde Avrupa‟nın abluka altında bulunduğu sırada Fransa‟da bu elyaftan yatak çarĢafı bile yapılıyordu. II.Dünya SavaĢı‟ndan sonra maden ocaklarında kömür taĢıyıcı yürür bantların üretiminde, süpürgeçalısı elyafının antistatik özelliğinden yararlanıyorlardı. Elyaf, soda kullanılarak kimyasal bir iĢlemle bitkiden çıkarılır. Bu arada eczacılıkta kullanılan bir alkaloit de (spartein) elde edilir. YetiĢtirilmesi zor ve toplanıp taĢınması pahalıya mal olan bu yabani bitkiye iĢleyen sanayi artık ortadan kalkmıĢtır (B.Larousse, Cilt:21, 1992:10929). Süpürgeotu: (Calluna vulgaris), fundagiller familyasından, yaz kıĢ yeĢil kalabilen alçak boylu çalı. Avrupa‟nın batı kesimleri ile Asya, Kuzey Amerika ve Grönland‟da yaygındır. Özellikle Avrupa‟nın kuzey ve batısındaki verimsiz alanların egemen bitki türüdür. Türkiye‟de Trakya ve Kuzey Anadolu Bölgesi‟ndeki dağlı alanlarda yetiĢir. Fundalara çok benzeyen bir tür, taç yaprakları örten iri çanak yapraklarıyla ayırt edilir; çünkü funda türlerinde taç yaprakları çanak yapraklarından daha büyüktür. Gölgelik yerlerde bir metreye kadar boylanabilen süpürge otu kurak yamaçlarda yerden en çok 20-30 santimetre yükseğe kadar uzar. Mor renkli gövdeleri sık yapraklarla donanmıĢtır. Dallara karĢılıklı dizilen küçük yaprakların dip bölümlerinde “kulakçık” denen iki çıkıntı bulunur. Sonbaharda pembe renkli, çansı çiçekler açar (Ana Britanica, Cilt:20,1992:118) Süpürge otu çeĢitli amaçlar için kullanılan ekonomik bir bitkidir. Örneğin gövde ve dallardan süpürge ve fırça, ince uzun, esnek sürgünlerden ise sepet yapılır. Yerel olarak bazen kulübe yapımında, özellikle de çatıların kaplanmasında yapılır. Çiçekli ve yapraklı taze dallardan halk arasında idrar sökücü, dezenfektan ve ishal kesici olarak yararlanılır. Ayrıca, taze sürgünleri ve tohumları baĢta kuĢlar olmak üzere orman hayvanları için iyi bir besin kaynağı olur (Ana Britanica, Cilt:20,1992:118). .